Gisteren sprak ik een coach cliënt die worstelde met zijn uitstelgedrag; hij nam zich van alles voor maar kwam er niet toe het daadwerkelijk te gaan doen.
Ik moest weer denken aan die prachtige TED talk van Tim Urban uit 2016. Tim beschrijft dat de geest van een uitsteller eigenlijk wordt bevolkt door drie personages; de rationele beslisser, het instant-bevredigings aapje, en het paniekmonster.
De rationele belsisser kan helder denken en doen wat nodig is. Het instant-bevredigings aapje is gericht op alles wat leuk en simpel is, en is erg makkelijk afgeleid. Je zou dus willen dat de rationele beslisser als stuurman de tijdplanning zou bewaken.
Nu blijkt bij uitstellers net het instant-bevredigings aapje de baas van de tijd: niks planning, gewoon doen wat leuk en makkelijk is; dat doelgerichte werk kan straks nog wel.
Er is maar één ding waar het aapje bang voor is, en dat is het paniekmonster.
Dit paniekmonster komt pas in beeld als er een deadline heel kort bij komt. Dan wordt wordt het systeem wakker geschud; dan komt de rationele beslisser weer aan het roer, en dan kunnen ineens bergen werk in heel korte tijd verzet worden.
Die deadline wordt dan meestal op het allerlaatste nippertje gehaald, maar het resultaat is vaak verre van optimaal.
En, wat nog erger is, dat reddende paniekmonster wordt alleen maar wakker bij een dreigende deadline; terwijl het leven uit veel meer bestaat dan allen maar deadline-gedreven activiteiten.
Joris
Dat is dus het geval bij die coach cliënt van gisteren, laat ik hem Joris noemen. Hij neemt zich steeds allerlei activiteiten voor, maar komt niet tot daadwerkelijke actie. Zijn rationele beslisser ligt lekker te soezen, en zijn instant-bevredigings aapje staat aan het roer. Elke keer komt er wel weer iets interessants langs dat de aandacht trekt van dat aapje, en allerlei randzaken leiden het aapje af van het doel. En Joris heeft geen deadline, geen externe druk die maakt dat zijn paniekmonster te hulp zou schieten. Dus het instant bevredigings-aapje blijft de baas, en Joris komt niet tot actie.
Logische niveau van verandering
Maar Joris wíl wel tot actie komen, en hij zoekt hulp. In individuele coaching ga ik met hem op een aantal niveaus aan de slag; ik noem er een paar:
Omgeving
Op omgevingsniveau maak ik met Joris werk van het organiseren van activiteiten en het creëren van externe urgentie. Door samen te plannen bieden we wat meer stevigheid aan de rationele beslisser.
En urgentie creëren betekent dat we een stok achter de deur zetten: we zetten het paniekmonster alvast op scherp.
Gedrag
Op gedragsniveau gaan we patronen onderzoeken en veranderen. NLP heeft prachtige technieken om gedragspatronen te analyseren, en het spoor van gedachten, gevoelens en acties in kaart te brengen.
Vervolgens ga ik met Joris op cruciale plekken wissels aanbrengen, om vanuit het gebaande spoor een ander gedragsspoor te gaan volgen. Door nieuwe automatismen te creëren wordt het makkelijker om het aapje op afstand te houden. Zo kunnen we de rationele beslisser helpen om aan het roer te blijven.
Overtuigingen
Op het overtuigingenniveau onderzoek ik met Joris welke overtuigingen en waarden zijn uitstelgedrag sturen: Wat gelooft hij? Wat heeft hij geleerd? Wat vindt hij belangrijk? Langzaam werken we op die manier toe naar interne urgentie: wat vind HIJ belangrijk, welke waarden zijn voor HEM van belang? Wat bepaalt voor HEM waar hij nu echt zijn schaarse tijd aan wil besteden?
Coaching op verschillende niveaus
Met coaching kunnen we op alle logische niveaus van verandering aangrijpen, en steeds, in een samenspel tussen coach en coachee, bepalen waar op dat moment het meeste behoefte aan is, en wat het meeste effect zal hebben.
Soms is de coachee al prima geholpen met een paar aanpassingen op gedragsniveau. Soms heeft een coachee behoefte aan inzichten, om zo zijn gedrag te kunnen veranderen. En soms moeten we wat diepgravender aan de slag, door op overtuigings- en identiteitsniveau acties te nemen.
Net dat samenspel tussen coach en coachee maakt coaching zo effectief: dat doen wat NU werkt.
Meer weten?
Bel of mail gerust!
Bronnen:
TED talk van Tim Urban: In de geest van een meester uitsteller
Het plaatje van de logische niveaus komt van internet; ik weet niet van wie het is; weet jij het wel, geef het me svp aan, kan dan ik credits geven aan wie ze verdient.