Een tijdje terug was het weer zover; ik kreeg een mailtje van de Kamer van Koophandel met als titel ‘Vertrouw niemand – hoe zero trust je bedrijf beschermt’. En ik snap het best, ik weet dat het nodig is om alert te zijn, maar toch krijg ik buikpijn van dat wereldbeeld.
Ik ben niet naïef. Ik reageer echt niet op een oproep om een erfenis uit Ghana op te halen, op berichten dat de telefoon van mijn kinderen kapot is en ze per tikkie 1000 euro willen hebben, of op zogenaamde digitale dreigincasso’s in verband met openstaande boetes. Ik ben echt wel alert op het checken van afzenders van mails en ik klik niet op onbekende links, maar toch… Toch wil ik er absoluut vanuit blijven gaan dat de meeste mensen deugen. Het boek van Rutger Bregman blijft daarin mijn gids, en ik spiegel me graag aan Abigail Disney die stelt dat ze niet wantrouwig wil zijn: ‘Als ik bedrogen word, zie ik dat gewoon als de huur die ik betaal om niet op Planeet Paranoia te hoeven wonen.’
Afgelopen jaren ben ik veel bezig geweest met het begrip vertrouwen, hoe vertrouwen de basis is voor samenwerken in teams (Patrick Lencioni), en wat de bouwstenen van vertrouwen zijn (een concept van Brené Brown). In deze post neem ik je graag weer even mee in hun ideeën.
Patrick Lencioni – Topteams
Patrick Lencioni gaat uit van 5 basale voorwaarden voor teamwork: Vertrouwen, Conflicten, Verantwoordelijkheid en Resultaten. Teams die elkaar niet vertrouwen, bijvoorbeeld omdat ze elkaar niet voldoende kennen of omdat hun vertrouwen beschaamd is zullen over het algemeen niet het achterste van hun tong laten zien: het vraagt vertrouwen om elkaar feedback te geven, vertrouwen om anders te mogen zijn dan anderen, vertrouwen om een onpopulaire teamrol op je te nemen. ‘Vertrouwen‘ is daarmee een van de zachte maar wel dwingende eisen van teamwork. Zonder vertrouwen worden er geen constructieve conflicten gevoerd, en die conflicten zijn net enorm belangrijk om je mening scherpen, om zo te komen tot een gefundeerde mening waar iedereen goed over heeft nagedacht en tot beslissingen waar iedereen zich aan conformeert. In teams waarin geen verschillen van mening zijn wordt vaak niet diep genoeg ingegaan op kwesties, worden ideeën niet hartstochtelijk verdedigd, worden beslissingen uitgesteld en meningsverschillen opgepot. ‘Betrokkenheid‘ betekent dat iedereen instemt met besluiten en ze helder uitdraagt. Gebrek aan betrokkenheid uit zich in vaagheid. Alleen een helder en gedragen besluit biedt een basis voor betrokkenheid. Op het moment dat afspraken helder zijn moet iedereen ook de verantwoordelijkheid nemen om zich aan zijn afspraken te houden EN om een ander aan de gemaakte afspraken te houden. Waar het voor veel leidinggevende al moeilijk is om hun medewerkers aan te spreken op het nakomen van afspraken is het aanspreken van collega’s nog veel moeilijker. Dit gebeurt pas als er vertrouwen is, als de afspraken volledig helder zijn, en als iedereen de afspraken heeft geaccepteerd. Lees in dit kader zeker ook eens een artikel over Holocacy, waarbij iedereen in een team daadwerkelijk eigen rollen en verantwoordelijkheden heeft. “Resultaten‘, een gezamenlijk doel, is dan weer een van de harde eisen van teamwork. Lencioni legt het belang van een gezamenlijk doel heel helder uit aan de hand van een sportteam: als winnen het gezamenlijke doel is van een voetbalelftal is kan het niet zo zijn dat een van de spelers de ster gaat uithangen, en de rest niet aan de bal komt. Bij een gezamenlijk doel kan en moet iedereen bijdragen aan het resultaat.
Brené Brown – Bouwstenen van vertrouwen
Brené Brown heeft onderzoek gedaan naar de anatomie van vertrouwen, en herkent 7 bouwstenen: Boundaries, Reliability, Accountabiblity, Vault, Integrity, Non-judgement, Generosity. Aangezien zij Amerikaans is vormen haar Amerikaanse bouwstenen een Amerikaans acroniem- Braving.
Boundaries gaat over het aangeven van je eigen grenzen, het bewaken van je grenzen, maar ook het respecteren van grenzen van anderen. Reliability heeft betrekking op steeds weer doen wat je belooft. Ik vertrouw iemand niet omdat hij 1x een afspraak nakomt, maar als hij steeds weer zijn afspraken en beloftes nakomt dat heb ik een belangrijke bouwsteen van vertrouwen te pakken. Accountability gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je fouten en je successen, maar ook ander de verantwoordelijkheid laten voor zijn/haar fouten en successen: Dus enerzijds verantwoordelijkheid nemen voor je daden, maar anderzijds ook anderen hun verantwoordelijkheid geven, hun de kans te geven hun fouten te herstellen, en niet te pronken met hun veren. De Vault gaat over zwijgen, en dan vooral om het kunnen bewaren van geheimen. Weten wanneer iets niet bedoeld is om door te vertellen. Of het nu gaat om iets wat jij mij in vertrouwen vertelt, of wat een ander jou in vertrouwen vertelt. Integriteit is een breed begrip, en gaat vooral over het kennen van je waarden en het maken van de keuzes die daaruit voortvloeien. Dat betekent dat je op cruciale momenten keuzes moet maken die niet altijd makkelijk of leuk zijn, maar wel de enige mogelijkheid zijn om dat te doen wat juist is. Dus integriteit betekent kiezen voor moed in plaats van gemak, en kiezen voor wat juist is, boven wat leuk, snel en makkelijk is. Non-Judgement gaat over het uitstellen van oordelen. Ik kan bouwen aan vertrouwen door niet meteen een oordeel te hebben over gedrag van een ander maar uit te gaan van goede intenties en de ander te bevragen. En nee, dat betekent zeker niet, dat ik nooit feedback zou mogen geven, maar wel dat ik feedback zuiver moet geven- geen oordeel te hebben over die persoon, er niet meteen vanuit te gaan dat die ander onverantwoordelijk ís, recalcitrant ís, dom ís, maar alleen feedback te geven op zijn gedrag. Generositeit tenslotte, staat voor vergeven, voor uitgaan van goede intenties bij de ander, voor niet meteen klaar staan met een beschuldiging, maar de ander het voordeel van de twijfel gunnen, en hem bevragen naar zijn beweegredenen.
Ik gun je het komende jaar vertrouwen, een open vizier, en de wijsheid om te bepalen wanneer je alert moet zijn.